Στους περισσότερους δήμους της Ελλάδας και ιδιαίτερα στους ημιορεινούς, ορεινούς και νησιωτικούς, εδώ και χρόνια εντοπίζεται ένα κομβικής σημασίας ζήτημα, που σχετίζεται με τα ανεπιτήρητα παραγωγικά ζώα. Το πρόβλημα με τα ανεπιτήρητα παραγωγικά ζώα άρχισε να αναδύεται στο μεγαλύτερο μέρος της ελληνικής επικράτειας περίπου το 1998, όταν και η επίδοση των επιδοτήσεων των κτηνοτρόφων ανατέθηκε στον ΟΠΕΚΕΠΕ.

Μέχρι εκείνο το χρονικό σημείο, οι επιδοτήσεις βρίσκονταν στην αποκλειστική αρμοδιότητα της Διευθύνσεως Γεωργίας των περιφερειακών ενοτήτων, η οποία προέβαινε ετησίως σε επιτόπιες αυτοψίες και καταμετρήσεις του ζωικού κεφαλαίου όλων των άμεσα εμπλεκόμενων εκτροφέων.

Σύμφωνα με τον Νίκο Σακκά, κτηνίατρο του Δήμου Αγράφων, «τα ανεπιτήρητα παραγωγικά ζώα διαβιούν συχνά υπό απαράδεκτες συνθήκες και, σύμφωνα πάντοτε με τις καταγγελίες που βλέπουν το φως της δημοσιότητας, προκαλούν ρύπανση, πληθώρα υλικών ζημιών (καρποφόρα δέντρα, κήποι, περιφράξεις, ζημίες σε γειτονικές εκτροφές ζώων), αλλά κυρίως αποτελούν έναν μεγάλο καθημερινό ενεργό κίνδυνο πρόκλησης τροχαίων ατυχημάτων».

Στο σύνολο των αγροτικών δήμων, οι πληθυσμοί των ανεπιτήρητων παραγωγικών ζώων, με τις κατά διαστήματα αυτοψίες των τμημάτων αγροτικής ανάπτυξης των δήμων, καθώς και τις υπάρχουσες καταγγελίες απαρτίζονται κυρίως από αιγοπρόβατα, βοοειδή, καθώς και ιπποειδή.

Το μεγαλύτερο ποσοστό δεν έχει ενώτια

Ο Γιώργος Λουκάς, αντιδήμαρχος Σίφνου, εστιάζει περισσότερο στο θέμα των κατσικιών, που αποτελούν μάστιγα όχι μόνο για τις αγροτικές καλλιέργειες, αλλά και για τις τουριστικές μονάδες. «Αποτελούν ένα σημαντικό πρόβλημα για το νησί μας και ο έλεγχός τους είναι δύσκολος, διότι δεν μπορούν να ταυτοποιηθούν χωρίς τα ενώτια. Οι ιδιοκτήτες τους δεν αναλαμβάνουν ευθύνες για τυχόν καταστροφές, αλλά στο σύνολο γνωρίζουν την ταυτότητά τους λόγω και της προσωπικής τους σήμανσης».

Καταστρέφουν ακόμη και τις ξερολιθιές

Για σημαντικό πρόβλημα κάνει λόγο ο Δημήτρης Σίμος, κτηνίατρος από την Αμοργό. Όπως επισημαίνει, «τα ανεπιτήρητα αιγοπρόβατα καταστρέφουν τις καλλιέργειες, την ενδημική βιοποικιλότητα, αλλά ακόμη και τις ξερολιθιές που με κόπο έφτιαξαν οι προγονοί μας και αποτελούν πολιτιστική κληρονομιά».

Επίσης, ο κ. Σίμος υποστηρίζει ότι οι ιδιοκτήτες των ζώων αποποιούνται των ευθυνών τους εκεί που έχουν πρόβλημα με τον νόμο, «ακόμη και σε ατυχήματα με τροχοφόρα, με κίνδυνο ακόμη και τη ζωή των επιβαινόντων», υποστηρίζοντας ότι αν δεν υπάρχει μια σύγχρονη νομοθεσία να λύσει οριστικά το πρόβλημα, η κατάσταση αυτή θα διαιωνίζεται με ό,τι αυτό συνεπάγεται σε μία κοινωνία».

Οι δήμοι αδυνατούν να αντεπεξέλθουν

«Η σχεδόν αποκλειστική εκχώρηση όλων των σχετικών αρμοδιοτήτων στους δήμους αποτελεί τροχοπέδη για την επίλυση του προβλήματος, καθώς οι ελλείψεις σε υποδομές, πόρους και κατάλληλα εκπαιδευμένο ανθρώπινο δυναμικό έχουν ως συνέπεια την αδυναμία εκτέλεσης των απαιτούμενων διεργασιών», υποστηρίζει ο δήμαρχος Αγράφων, Αλέξανδρος Καρδαμπίκης.

Ο ίδιος συνεχίζει, λέγοντας επιπλέον ότι «το έργο των δήμων δυσχεραίνεται ακόμη περισσότερο στην καθημερινή εφαρμογή, καθώς είναι δύσκολο έως απίθανο να πραγματοποιηθεί ταυτοποίηση του ιδιοκτήτη των ανεπιτήρητων ζώων, εφόσον αυτά δεν φέρουν σήμανση με ενώτια». Μοναδικό όπλο στη φαρέτρα των δήμων κατά τα τελευταία έτη αποτελεί η ανάθεση σύμβασης εργασίας σε ιδιώτες, με σκοπό την περισυλλογή, τη μεταφορά, τη φύλαξη και τη φροντίδα των ανεπιτήρητων παραγωγικών ζώων.

Ωστόσο, και αυτή η προσέγγιση έχει κριθεί αναποτελεσματική στο μεγαλύτερο μέρος της (με μοναδική ίσως εξαίρεση τον Δήμο Λευκάδας), καθώς απουσιάζει πλήρως η εκδήλωση ενδιαφέροντος από ιδιώτες κυρίως λόγω των πολλαπλών εξεζητημένων απαιτήσεων που προκύπτουν από την κείμενη νομοθεσία. Γίνεται εύκολα αντιληπτό, λοιπόν, πως οι δήμοι και τα αρμόδια τμήματά τους οδηγούνται σε καθημερινό αδιέξοδο, με αποτέλεσμα να οξύνεται και να διαιωνίζεται το πρόβλημα ακόμη περισσότερο.

Ανεπαρκές το υπάρχον νομικό πλαίσιο

Όσον αφορά το υπάρχον θεσμικό και νομοθετικό πλαίσιο, αν και καλύπτει αρκετές από τις πτυχές του ζητήματος των ανεπιτήρητων παραγωγικών ζώων, χωλαίνει, καθώς χαρακτηρίζεται από πολυπλοκότητα και παραλείψεις, όπως η σύνδεση της παραβατικότητας των κτηνοτρόφων με την επιδότηση από τον ΟΠΕΚΕΠΕ, εμποδίζοντας κατά αυτόν τον τρόπο την άμεση και καθημερινή εφαρμογή των όσων προβλέπει.

Το πρόβλημα της ανεπιτήρητης βόσκησης προσλαμβάνει πλέον εκρηκτικές διαστάσεις, καθώς το υπάρχον νομοθετικό πλαίσιο δεν δύναται να το αντιμετωπίσει. Ιδιαίτερα, μάλιστα, σε περιφέρειες που απαρτίζονται κατά βάση από ορεινούς και ημιορεινούς όγκους, καθώς και στις νησιωτικές περιφέρειες το πρόβλημα οξύνεται καθημερινά με πολλαπλές αρνητικές συνέπειες.

Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Υπαιθρος Χώρα»
που κυκλοφόρησε την Παρασκευή 20 Ιανουαρίου 2023